Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Davası
Kişiye ait nüfus bilgilerinde bulunan hatalı, eksik ya da gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesi için açılan bir davadır. Bu bilgiler ad, soyad, doğum tarihi, doğum yeri, cinsiyet, ana ve baba adı, medeni hal gibi kayıtlardan oluşmaktadır. Davanın temel amacı, nüfus kütüğüne yanlış işlenen verilerin gerçek durumu yansıtacak şekilde düzenlenmesini sağlamaktır.
Bu düzenleme için yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir ve davanın kamu düzenine ilişkin bir boyutu bulunur. Bu nedenle mahkeme, re’sen delil toplayabilir ve kişinin talebiyle bağlı olmadan da karar verebilir.
NÜFUS KAYDININ DÜZELTİLMESİ DAVASI ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Nüfus kaydının düzeltilmesi davaları, düzeltilmek istenen veriye göre farklılık gösterir. Başlıca düzenleme davaları şunlardır:
- İsim Değiştirme Davası
- Soyisim Değiştirme Davası
- Yaş Düzenleme Davası (Küçültme/Büyütme)
- Cinsiyet Değiştirme Davası
- Doğum Yeri Düzenleme Davası
- Ana ya da Baba Adı Düzenleme Davası
- Nüfus Kaydının İptali Davası
- Soybağının Reddi Davası
- Analık (Anneliğin Tespiti) Davası
- Babalık Davası
- Gaiplik Davası
- Ölüm Karinesi Davası
- Tapuda Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Davası
Bu davaların her biri farklı sebep ve delil gerektirir. Aşağıda bu dava türlerinin her birine dair ayrıntılı bilgiler verilmiştir.
İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI
Kimi zaman bireyler, kullanmakta oldukları isimden rahatsızlık duyabilir ya da isminin sosyal hayatta olumsuz etki yarattığını düşünebilir. Bu durumda Asliye Hukuk Mahkemesi’nde isim değişikliği davası açarak nüfus kaydındaki ismini değiştirme talebinde bulunabilir. Mahkemeler, bu taleplerde bireyin ciddi bir gerekçe sunmasını arar. Ancak yazım ve imla hatası gibi teknik yanlışlar için mahkeme yerine nüfus müdürlüğüne başvuru yeterli olabilir.
SOYİSİM DEĞİŞTİRME DAVASI
Soyadın çirkin, gülünç, alay konusu edilebilecek nitelikte olması ya da sosyal hayatta karışıklığa yol açması gibi nedenlerle değiştirilmek istenmesi durumunda bu dava açılabilir. Ayrıca evlilik dışı doğan çocukların soyadlarının biyolojik baba ile uyumsuz olması gibi durumlarda da soyisim düzenlemesi yapılması gerekebilir.
YAŞ DÜZENLEME DAVASI (KÜÇÜlTME / BÜYÜtME)
Nüfus kaydında yazan doğum tarihi, kişinin gerçek yaşı ile uyumlu olmadığında, mahkeme yoluyla değişikliğe gidilebilir. Bu tür düzenlemelerde mahkemeler, kesin ve somut delil istemektedir. Çocukluk dönemine ait fotoğraflar, okul kayıtları, aşı karneleri ve tanık beyanları bu gibi davalarda delil olarak sunulabilir.
CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİ DAVASI
Cinsiyet değişikliği, hem tıbbi hem de hukuki bir süreçtir. Kışı, mahkemeden alacağı izin kararıyla tıbbi müdahalelere başlayabilir. Bu sürecin sonunda, uzman hekim raporlarıyla cinsiyet değişikliği gerçekleştirilmişse, nüfus kaydında da gerekli düzeltme yapılabilir. Bu davalarda tıbbi rapor şartı aranmaktadır.
DOĞUM YERİ DÜZENLEME DAVASI
Kimi bireylerin nüfus kaydında doğum yerleri yanlış yazılabilir. Doğumun başka bir ilde veya yurt dışında gerçekleştiği durumlarda, kayıtlarda düzenleme yapılması gerekebilir. Bu düzenleme, belgelerle desteklendiği takdirde mahkemece kabul edilir.
ANALIK (ANNELİĞİN TESPİTİ) DAVASI
Analık davası, bir çocuğun annesinin kim olduğunun hukuken tespit edilmesi amacıyla açılır. Türk Medeni Kanunu’na göre doğum yapan kadın çocuğun annesi kabul edilmekle birlikte, bazı hallerde bu bağın resmî olarak ispat edilmesi gerekebilir. Özellikle doğumun hastane dışında gerçekleştiği veya resmi kayıtların eksik olduğu durumlarda bu tür bir dava açılabilir. Genetik testler, tanık beyanları ve doğuma ilişkin diğer deliller bu davada mahkemeye sunulabilir.
BABALIK DAVASI
Babalık davası, evlilik dışı doğan bir çocuğun biyolojik babasının tespiti amacıyla açılır. Bu dava çocuğun annesi tarafından ya da çocuk adına açılabilir. Amaç, çocuğun babasıyla olan soybağının kurulmasıdır. DNA testi en temel delil olmakla birlikte, birlikte yaşama, yazışmalar ve tanık ifadeleri de dikkate alınabilir. Babalık davası sonucunda çocuk, babaya nafaka talebinde bulunabilir ve miras hakkı kazanabilir.
SOYBAĞININ REDDİ DAVASI
Bu dava, doğan çocuğun kocanın çocuğu olmadığının ileri sürülmesi durumunda açılır. Koca, doğumu izleyen bir yıl içinde soybağının reddi davası açarak çocuğun kendisinden olmadığını ispat etmekle yükümlüdür. DNA testi gibi bilimsel yöntemlerle babalık ilişkisinin bulunmadığı ortaya konulabilir. Annenin veya çocuğun da belirli koşullar altında bu davayı açması mümkündür.
GAİPLİK DAVASI
Gaiplik davası, uzun süredir kendisinden haber alınamayan ve ölüm tehlikesi içinde kaybolan kişilerin hukukî olarak “yok” sayılması amacıyla açılır. Bu tür davalarda mahkeme, kişinin gaipliğine karar verirse, bu karar hem nüfus kaydına işlenir hem de miras paylaşımı gibi hukuki sonuçlar doğurur. Mahkeme karar vermeden önce ilgililere ilan yoluyla bildirimde bulunur ve belirli bir bekleme süresi uygulanır.
ÖLÜM KARİNESİ DAVASI
Ölüm karinesi, bir kişinin ölümüne kesin gözle bakılacak bir durumda kaybolmuş olması hâlinde uygulanır. Deprem, savaş, sel gibi büyük felaketlerde kayıplar yaşandığında bu dava türü gündeme gelebilir. Ölüm karinesi kararıyla kişinin ölmüş olduğu varsayılır ve bu durum nüfus kayıtlarına işlenir. Mirasçılar bu kararla birlikte miras haklarını talep edebilir.
TAPUDA NÜFUS KAYDININ DÜZELTİLMESİ DAVASI
Tapu kayıtları ile nüfus kayıtları arasında uyumsuzluk olduğunda bu dava açılır. Genellikle isim, soyisim veya cinsiyet bilgilerindeki farklılıklar nedeniyle taşınmaz mülkiyetinde sorunlar çıkabilir. Bu tür uyuşmazlıklarda Asliye Hukuk Mahkemesi, tapu ve nüfus kayıtlarını birlikte değerlendirerek düzeltmeye karar verir. Dava sonucunda tapuda yer alan kayıtlar, nüfus kaydındaki doğru bilgilere göre düzeltilir.
SONUÇ
Nüfus kaydının düzeltilmesi davaları, bireylerin kimlik bilgilerini gerçeğe uygun hale getirmek ve bu sayede hukuki işlemlerde karşılaşılabilecek sorunların önüne geçmek açısından büyük önem taşımaktadır. Her bireyin, doğru bilgilerle kayıtlı olması hem kişisel hakların korunması hem de kamu düzeninin sağlanması için gereklidir. Bu nedenle, nüfus kayıtlarında yer alan herhangi bir hata ya da çelişki fark edildiğinde vakit kaybetmeden hukuki yollara başvurulması tavsiye edilir.
Unutulmamalıdır ki, bu tür davalar teknik ve delil yönünden oldukça hassas yürütülmektedir. Bu nedenle alanında uzman bir avukattan hukuki destek almak, sürecin sağlıklı ve hızlı şekilde yürütülmesini sağlayacaktır.
Yargıtay Kararları
📌 İsim Değiştirme Davası – Yargıtay Kararı
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 2019/4589 E., 2020/735 K.
“Kişinin isminin alay konusu olduğu ve sosyal çevresinde psikolojik baskıya neden olduğu gerekçesiyle açılan davada, mahkemece talebin yerinde olduğu kabul edilmiştir. Zira bireyin kişilik haklarını etkileyen bir isim taşıması, değiştirme için haklı nedendir.”
📌 Soyisim Değiştirme Davası – Yargıtay Kararı
Yargıtay 18. Hukuk Dairesi, 2018/2145 E., 2018/4952 K.
“Davacının soyadının aile bireylerinden farklı olduğu ve toplumda yanlış algıya neden olduğu gerekçesiyle yapılan başvuruda, mahkeme, soyadının değiştirilmesini uygun bulmuştur. Yargıtay da bu kararı onaylamıştır.”
📌 Yaş Düzeltme Davası – Yargıtay Kararı
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2017/1432 E., 2018/3012 K.
“Davacının doğumunun köyde gerçekleştiği, doğumdan yıllar sonra kayda geçirildiği, okul kayıtları ve sağlık belgeleriyle yaşın gerçekte farklı olduğu ispatlanmıştır. Bu somut deliller dikkate alınarak yaşın düzeltilmesine karar verilmiştir.”
📌 Cinsiyet Değişikliği Davası – Yargıtay Kararı
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2016/5320 E., 2016/9432 K.
“Cinsiyet geçiş süreci uzman doktor raporlarıyla tamamlanan kişinin, nüfus kayıtlarının bu doğrultuda değiştirilmesine karar verilmiştir. Mahkeme, bireyin bedensel ve ruhsal sağlığı açısından cinsiyet geçişinin zorunlu olduğuna kanaat getirmiştir.”
📌 Doğum Yeri Düzenlemesi – Yargıtay Kararı
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 2015/6578 E., 2016/2083 K.
“Davacının doğumunun yurtdışında gerçekleştiğine dair resmi belgeler ve pasaport kayıtları sunulmuştur. Mevcut deliller ışığında doğum yerinin düzeltilmesi gerektiğine hükmedilmiştir.”
📌 Analık Davası – Yargıtay Kararı
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2020/3987 E., 2020/7810 K.
“Doğum hastane dışında gerçekleşmiş, annenin adı nüfusa yanlış geçirilmiştir. Tanık beyanları ve doğum sonrası yapılan sağlık kontrolleri ile annenin gerçek kimliği tespit edilerek nüfus kaydı düzeltilmiştir.”
📌 Babalık Davası – Yargıtay Kararı
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2021/4415 E., 2021/8239 K.
“DNA testiyle babalık kesin şekilde ispatlandığı halde babanın inkârı dikkate alınmamış, mahkeme soybağının kurulmasına karar vermiştir. Çocuğun menfaati gereği, babalık ilişkisinin tesis edilmesi yönündeki karar Yargıtay tarafından onanmıştır.”
📌 Soybağının Reddi – Yargıtay Kararı
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2019/3856 E., 2019/6521 K.
“Koca, doğumun ardından bir yıl içinde soybağının reddi davası açmış; yapılan DNA testleriyle çocuğun babası olmadığı ispatlanmıştır. Mahkeme, soybağını kaldırmış; karar Yargıtayca da uygun bulunmuştur.”
📌 Gaiplik Davası – Yargıtay Kararı
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2018/5136 E., 2019/1421 K.
“Davacının kardeşi, 10 yılı aşkın süredir kayıptır. İlan yapılmış, tanıklar dinlenmiş, gaiplik kararı verilmiştir. Mahkeme, kişinin mirasçılar tarafından mirasçılık belgesi alınmasına engel kalmadığını belirtmiştir.”
📌 Ölüm Karinesi – Yargıtay Kararı
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2017/3344 E., 2018/1176 K.
“Şiddetli sel felaketinde kaybolan kişinin cesedine ulaşılamamış ancak ölüm tehlikesi altında kaybolduğu sabittir. Mahkeme ölüm karinesi kararı vermiştir. Bu kararla birlikte kişinin nüfus kaydı ölüm olarak düzeltilmiştir.”
📌 Tapuda Nüfus Kaydı Düzeltme – Yargıtay Kararı
Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2020/2512 E., 2020/6931 K.
“Tapuda kayıtlı taşınmaz sahibinin adı ile nüfus kaydındaki adı farklıdır. Davacı, bu durumu belgelerle ispatlamış, mahkeme tapu kaydının nüfusa uygun şekilde düzeltilmesine karar vermiştir.”
